Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

“Türkiye Cumhuriyeti Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne 1954 yılında taraf olmuş; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru hakkını 1987’de, zorunlu yargılama yetkisini ise 1990 yılında kabul etmiştir. 2004 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle de başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere, Türkiye’nin taraf olduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelere, kanunların üzerinde bir değer atfedilmiştir. Temel haklarla ilgili “evrensel ölçütlere” atıf yapan değişikliklerin son halkasını ise, 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolunun açılması oluşturmuştur.

Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatılmıştır. Buna göre, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilmektedir.”

1.Bireysel Başvuru Hangi Tarihten İtibaren Kesinleşen Kararlar İçin Yapılır ?

Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Başvurucu mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretinin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde ve mazeretini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilir. Komisyonlar raportörlüğünce mazeretin kabulünün gerekip gerekmediği yönünde karar taslağı hazırlanır. Komisyon, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek mazereti kabul veya reddeder. Başvurunun niteliğine uygun düştüğü takdirde mazeret ve kabul edilebilirliğe ilişkin tek bir taslak hazırlanıp bu iki husus birlikte karara bağlanabilir.

2. Bireysel Başvurumu Nereye Yapabilirim?

Bireysel başvurular; Anayasa Mahkemesinde bulunan başvuru noktalarına, mahkemelere ve Cumhuriyet Başsavcılarında, yurt dışı temsilciliklerinde gerçekleştirilmelidir.

Başvuruların başvuruya konu kararı veren mahkemeler vasıtasıyla yapılma zorunluluğu bulunmamaktadır.

3.Bireysel Başvuruyu Kimler Yapabilir?

Bireysel başvurular bizzat başvurucu, başvurucunun kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilirler. Anayasa Mahkemesine (AYM); Anayasa’da, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Türkiye’nin taraf olduğu ek protokollerde, güvence altına alınan hakları ihlal edilen herkes, bireysel başvuru yapabilir.

Özel hukuk tüzel kişileri (dernekler, vakıflar, şirketler vb.) ancak tüzel kişiliğe ait hakların ihlal edildiği iddiasıyla başvuru yapabilir.

Kamu tüzel kişileri Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuru yapamazlar.

4. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolu ve Olağan Yargı Yollarının Tüketilmesi Şartı ;

Hakları ihlal edilen kişiler, idari ve yargısal yollarının tamamını tükettikten sonra Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilirler. Yasama işlemler, düzenleyici idari işlemler, Anayasa Mahkemesi kararları ve Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler aleyhine bireysel başvuru yapılamaz.

· Yargısal yolların tüketilmesi şartı ise; olağan kanun yollarının tüketilmesi anlamına gelmektedir.

5. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi

Bireysel başvuruları idari ve yargısal hak arama yolları tamamlandıktan (temyiz, istinaf gibi) ve karar, başvurucu tarafından öğrenildikten sonra yapılabilir. Başka hak arama yolları yoksa ihlal öğrenildikten sonra 30(otuz) gün içinde yapılmalıdır.

6.Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır ?

Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuru yapabilmek için, Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu usulüne uygun bir şekilde doldurulmalıdır. Bireysel başvuru formu ve ekindeki belgeler; Anayasa Mahkemesine doğrudan gidilerek fiziki olarak dosya teslim edilebilir, herhangi bir Adliyede nöbetçi mahkemeler kanalıyla gönderilebilir veya yurt dışı temsilcilikleri aracılığı ile yapılabilir. Başvuru formu ve ekli belgelerin gönderilmesinden sonra yapılacak yazışmalarda da aynı yollar kullanılmalıdır. Başvurunun bunların dışında bir yolla veya posta ile gönderilmesi halinde kabul edilmez.

7. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması

Anayasa mahkemesine bireysel başvuru hakkının kötüye kullanıldığının tespiti halinde yargılama giderlerinin dışında iki bin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla disiplin para cezasına hükmedilir.

8-) Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formunu indirmek için tıklayınız...