Boşanma Davalarında Ortak Velayet

Genel Olarak Velayet

Velayet yetişkin olmayan küçüğün yani 18 yaşını doldurmamış çocukların bakımi korunma ve eğitim ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak amacıyla anneye ve babaya verilen hak ve ödevlerdir.

Türk Medeni Kanununa göre anne ve babanın evlilikleri devam ettiği sürece

müşterek çocuklarının velayet hakkını birlikte kullanırlar. Fakat anne ve babanın boşanması halinde müşterek çocuğun kimin velayetinde kalacağına dair karar hakimin kararı ile belirlenir. Hakim bu kararı verirken çocuğun menfaat durumunu baz alır.

Velayet Davası

Velayet davası; çocuğun velayeti kendisinde olmayan tarafın, diğer eşe açtığı bir dava türüdür. Velayet davası açma hakkı yalnızca anne, baba ve evlat edinen ebeveynlere verilir. Velayet durumu değişiklikleri mahkeme kararıyla verilir bundan dolayı bu durumlar halinde velayet davası açılması gereklidir.Velayet davası çocuğun menfaatlerine karşı durumların gerekçesiyle yazılan velayet davası dilekçesiyle yetkili Aile Mahkemesine başvurularak yapılır.

Ortak Velayet Nedir ?

Kanunda evlilik birliği içinde velayetin anne ve babada olmak üzere her ikisinde de olması, ayrı olunması durumunda ise anne veya babadan birine verileceği belirtilmiştir. Ancak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 7 numaralı ek protokolün Türkiye'de de onaylanması ve Yargıtay kararlarında ortak velayete ilişkin emsal karar verilmesiyle Türkiye'de de ortak velayet gündeme gelmiştir.

25/03/2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak iç hukukumuz haline gelen "11 nolu Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 7 nolu Protokol"ün 5. maddesine göre "Eşler, evlilik bakımından, evlilik süresince ve evliliğin bitmesi halinde, kendi aralarındaki ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde, özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar bakımından eşittir. Bu madde, devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir." denilmektedir.

Bu bilgileri değerlendirdiğimizde çocuğun yararının olduğu hallerde , hakimin ortak velayeti uygun görebilir bu durumlarda ortak velayete hükmedilmesi mümkün hale gelmiştir. Keza ortak velayete hükmedile bilmesi için tarafların ortak velayeti kabul etmeside aranır.

Ortak velayetin verilmiş olduğu hallerde çocuğun bakımı, eğitimi, yurt dışı seyahatleri, sağlığı gibi konularda ebeveynlerin ortak karar alması gerekecektir. Ortak velayetin olması durumunda çocuğun hem annede hem babada kalacağı anlamına gelmemelidir. Ortak velayet dahi olsa müşterek çocuğun kimin yanında kalacağı, diğer tarafla çocuğun kişisel ilişkisinin yani görüşme günlerinin hangi günler olacağı açıkça belirtilmelidir. Aynı şekilde ortak velayete hükmedilmiş olması nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Müşterek çocuk için kimin, ne kadar nafaka ödeyeceği de belirlenmelidir. Ülkemizin kanun hükümlerinde açıkça velayet ve ortak velayet durumuyla ilgili nafaka konusunda bir hüküm bulunmasa da usulüne uygun yürürlüğe konulmuş olan milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir.

Yargıtay 2.H.D., 2021/2284 E. , 2021/3665 K. 28.04.2021 T.;

"...Velâyet düzenlemesinde; çocukla ana ve baba yararının çatışması halinde, çocuğun yararına üstünlük tanınması gereklidir. Çocuğun yararı ise; çocuğun bedensel, fikri ve ahlaki bakımdan en iyi şekilde gelişebilmesi ve böyle bir gelişmenin gerçekleştirilmesi için, çocuğa sosyal, ekonomik ve kültürel koşulların sağlanmış olmasıdır. Çocuğun bu konulardaki üstün yararını belirlerken; çocuk yetişkin biri olmuş olsaydı, kendisini ilgilendiren bir olayda, kendi yararı için ne gibi bir karar verebilecekti ise, çocuk için karar veren makamındaki kişinin de aynı yönde vermesi gereken karar; yani çocuğun farazi düşüncesi esas alınacaktır.

Velâyet kamu düzenine ilişkin olup, re’sen araştırma ilkesi geçerlidir. Bu nedenle, yargılama sırasında meydana gelen gelişmelerin bile göz önünde tutulması gerekir.

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 12. maddesi ile Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin... 'nin 3 ve 6. maddeleri, iç hukuk tarafından yeterli idrake sahip olduğu kabul edilen çocuklara, kendilerini ilgilendiren davalarda görüşlerini ifade etmeye olanak tanınmasını ve görüşlerine gereken önemin verilmesi gerektiğini öngörmektedir. Çocukların üstün yararı gerektirdiği takdirde görüşlerinin aksine karar verilmesi mümkündür. Velayet hususu, çocukları ilgilendiren konuların en başında gelir..."

Yargıtay 2. H.D., 2004/13947 E., 2004/15854 K., 27.12.2004 T. ;

"...Boşanma veya ayrılığa karar verilmesi halinde hakim velayeti eşlerden birine vermesi gerekmektedir. (MK. md. 336) Velayet düzenlemesi kamu düzeni ile ilgilidir. Yabancı mahkemenin müşterek çocukların velayetini anne ve babaya bırakması Türk Medeni Kanununa aykırıdır. (MÖHUK. md. 38/c)

Gerçekleşen bu durum karşısında ilamın velayete ait kısmı hakkındaki tenfiz isteğinin reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır..."

Yargıtay 2. H.D., 2016/15771 E., 2017/1737 k., 20.02.2017 T. ;

“...Yukarıda değinilen iç hukukumuz ve kamu düzeni kavramı ile ilgili açıklamalara göre somut olay değerlendirildiğinde “ortak velayet” düzenlenmesinin, Türk kamu düzenine “açıkça” aykırı olduğunu ya da Türk toplumunun temel yapısı ve temel çıkarlarını ihlal ettiğini söylemek mümkün değildir...”

Yargıtay 2. H.D., 2006/2773 E., 2006/9267 K., 12.6.2006 T.;

"...Evlilik devam ettiği sürece ana-baba velayeti birlikte kullanırlar. Boşanma ve ayrılığa karar verilmesi halinde hakim velayeti eşlerden birine vermek zorundadır. ( TMK.md.336 ) Yabancı mahkemenin çocukların velayetini yazılı şekilde düzenlemesi Türk Medeni Kanununa aykırıdır. ( MÖHUK. mad. 38/c ) Bu nedenlerle mahkemenin velayet düzenlemesine yönelik tenfiz isteğini reddetmesinde isabetsizlik yoktu..."